Aarzelend akkoord met referendum over RES
Aarzelend akkoord met referendum over RES
De ChristenUnie heeft tegen de Referendumverordening gestemd, omdat we een raadgevend referendum een ongelukkig instrument vinden. Zeker met een onderwerp als de RES, waar zoveel elementen in zitten en waar zoveel partijen bij betrokken zijn leent zich niet voor een simpel “ja” of “nee”. Maar dat is nog geen reden om dit referendum naar de prullenbak te verwijzen.
Een ongelukkig instrument; dat is het en dat blijft het. Het onderwerp leent zich wat de ChristenUnie betreft slecht voor een referendum, om verschillende redenen.
Ten eerste hebben we met het vaststellen van de Regionale Energiestrategieën een omvangrijk en veelomvattend besluit genomen, waarvan een groot aantal onderdelen op veel draagvlak in de provincie kunnen rekenen, zoals de plannen om zon-op-dak te realiseren, infrastructuur te gebruiken voor energie-opwekking en het doel om lokaal eigendom en participatie te stimuleren. Een referendum kan echter slechts gaan over het gehele besluit: het is of vóór of tegen. Dat maakt dus ook niet duidelijk waar mensen dan precies vóór of tegen zijn. Wil je de RES aanpassen, dan moet je wel weten wat je moet aanpassen. En als een meerderheid zich tegen de RES keert, dan weet je nog steeds niet waarom en dus kunnen politieke partijen er naar hartenlust in shoppen en naar eigen inzicht interpreteren. Zoveel onduidelijkheid gaat niet helpen om een goed besluit te nemen.
Ten tweede is het RES proces een langdurig proces met veel mogelijkheden voor aanpassingen. Na de eerste kaders die nu worden vastgesteld, volgt in 2023 de tweede versie van de RES. Elke twee jaar wordt de RES aangepast aan nieuwe ambities, technische ontwikkelingen en maatschappelijke of landschappelijke inzichten. Een referendum heeft dan ook niet zoveel zin want tegen de tijd dat de uitslag bekend is, wordt al volop gewerkt aan een nieuwe versie, waar ook iedereen weer direct invloed op kan uitoefenen door in te spreken over dit onderwerp. Inwoners, bedrijven, belangenorganisaties; iedereen kan een bijdrage leveren en daarmee is de invloed veel directer dan via een referendum. Wil je iets bijsturen aan de RES, dan is dit veel effectiever en voor iedereen toegankelijk.
Ten derde is de RES niet alleen ons besluit, maar een besluit wat je met tal van mede-overheden neemt. Alle gemeenten in Noord-Holland zijn hierbij betrokken net als de waterschappen. Een provinciaal referendum over dit onderwerp is daarmee heel ongemakkelijk, omdat we daarmee ook gemeenten en waterschappen opzadelen met de uitkomsten van een referendum waar ze niets mee van doen hebben.
Kortom, de ChristenUnie ziet weinig nut in een referendum over dit onderwerp.
Alleen gaat het daar nu niet over. Het gaat er niet over of wij een referendum zien zitten, maar of het volgens de recent door de provincie vastgestelde regels mogelijk is. En dat is glashelder: dat is mogelijk. De enige reden om een besluit niet referendabel te verklaren is dat “de inwerkingtreding niet kan worden uitgesteld vanwege spoedeisende of dwingende provinciale belangen”. Nu is de energietransitie zeker urgent, maar niet zodanig dat een referendum de klimaatverandering onherstelbare schade zal toebrengen. Bovendien kan de RES in werking treden terwijl er een referendum georganiseerd wordt.
De referendumverordening is nog maar kortgeleden vastgesteld en dit is de eerste keer dat er een beroep op wordt gedaan. Een beroep dat voldoet aan de spelregels die de provincie zelf heeft vastgesteld. Dan kun je niet zeggen dat het je even niet uitkomt en dat je het onderwerp minder geschikt vindt, dan moet je consequent zijn en de ruimte geven die je als provincie zelf hebt geboden. En dat betekent dat de ChristenUnie ondanks alle ongemakkelijkheden die erbij horen toch heeft ingestemd met het verzoek om een referendum te houden over de RES.
