Lees hier de bijdrage van Michel Klein bij de Algemene Beschouwingen
Lees hier de bijdrage van Michel Klein bij de Algemene Beschouwingen
Op 11 november was de bespreking van de Begroting 2025 van de provincie Noord-Holland. Namens de ChristenUnie Noord-Holland sprak onze fractievoorzitter Michel Klein bij de provinciale Algemene Beschouwingen. Hij ging daarbij in op polarisatie, sociale cohesie, voorzieningen in landelijke gebieden, natuurherstel, landbouw en biobased bouwen. Lees zijn bijdrage hieronder.
Meneer de voorzitter, geachte collega’s, er is veel gebeurd in de afgelopen week, dat zal u niet zijn ontgaan. Afgelopen dinsdag 5 november was er een puzzelruilbeurs bij Seniorencentrum Zeewijk in IJmuiden. De dag daarvoor is in het Hilversumse raadhuis met een lunchbuffet het startschot gegeven voor de regionale Week van de Mantelzorg. Vrijdagmiddag 8 november werd de jaarlijkse foto expositie van Fotoclub Enkhuizen geopend in Cultureel Centrum Bessie in Lutjebroek. Ook was vrijdag de vijftigste editie van het ”Meester Jan Kamp” zaalvoetbaltoernooi in Wormer. Zaterdag gebeurde er helemaal veel. In de Grote Kerk van Monnickendam was ‘s middags een bijzonder jubileumconcert ter gelegenheid van de 74ste verjaardag van de Cantorij. In Medemblik trok de lichtjesavond, de traditionele afsluitingsavond van het stoomseizoen, meer dan duizend bezoekers. De dorpsveiling in Oosterblokker leverde zaterdagavond maar liefst 26 duizend euro op! En in Nieuwe Niedorp was zaterdagavond de jubileumeditie van het Bietenbal, waarin telers uit de kop van Noord-Holland strijden om de prijs voor de grootste voederbiet.
Tot zover mijn bloemlezing uit het Noord-Hollands dagblad.
Helaas is dit niet het enige wat afgelopen week is gebeurd. Uw gedachten zullen vast ook zijn gegaan naar ander nieuws. We zijn getuige geweest van verkiezingen in één van de belangrijkste landen ter wereld waarin beide kandidaten elkaar als een extreem gevaar afschilderden. We hebben gezien hoe begrijpelijke zorgen en frustratie over geweld en leed in het Midden-Oosten zijn ontaard in een onbegrijpelijke en ontoelaatbare uitbarsting van antisemitisme met de jacht op Joodse mensen in Amsterdam.
Dat baart grote zorgen. Houden wij elkaar nog vast in ons land? Lukt het ons nog om de basiswaarden van onze rechtsstaat en democratie hoog houden? Kunnen we nog beschermen wat kwetsbaar is? Kunnen we nog van mening verschillen én elkaar respecteren? Kunnen wij nog genuanceerde posities verdedigen en erkennen dat ook voor andere posities argumenten zijn?
Dit is meer dan ooit nodig, want de uitdagingen waarvoor we als samenleving staan zijn torenhoog. Ook in de provincie. Er is nog steeds geen aanpak die leidt tot een toekomstbestendige landbouwsector die boeren duidelijkheid en perspectief geeft. Alle omwentelingen bij de afgelopen verkiezingen ten spijt, lijken we steeds verder weg te drijven van een geloofwaardige oplossing. Ook onze zorg voor de schepping schiet te kort. De CO2 uitstoot neemt af, maar minder dan voorgenomen en nodig is. De recente Klimaat- en Energie Verkenning van het PBL laat zien dat de doelen verder uit zicht raken. In Noord-Holland besluiten we om een uitgewerkt windmolenproject tegen te houden. Het Rijk kiest ervoor om te stoppen met het verkennen van een project waarin grootschalige opwek van zonne-energie op water en natuurherstel hand in hand gaan. Natuurherstel gaat ons sowieso niet goed af, want het college lijkt zich neer te leggen bij het feit dat we het Nationaal Natuurnetwerk niet op tijd gaan afronden, zonder dat er een plan B ligt.
Een gepolariseerde samenleving en enorme maatschappelijke uitdagingen. Dat is waar we staan, en dat is ook de context waarin wij ons provinciale beleid maken. Op provinciaal niveau hebben we niet direct invloed op de toon van het debat in de maatschappij. Maar we staan er ook niet helemaal buiten. De ChristenUnie denkt dat het van groot belang is om te bouwen aan gemeenschappen. Gemeenschappen van mensen die elkaar kennen, die met elkaar sporten, met elkaar discussiëren en die voor elkaar zorgen wanneer dat nodig is. Want als je elkaar kent, als je weet wat de ander beweegt, ontstaat er meer begrip.
Helaas zien we in de trends van de monitor Brede Welvaart dat sociale cohesie, vrijwilligerswerk en sociale contacten in Noord-Holland juist enigszins achterblijven. Maar er zijn wel degelijk provinciale beleidsterreinen die direct of indirect effect kunnen hebben op sociale structuur in Noord-Holland. We dienen daarom, samen met het CDA, een motie in waarbij wij GS verzoeken om te inventariseren via welke provinciale beleidsterreinen de provincie kan bijdragen aan het versterken van de sociale cohesie, vrijwilligerswerk en sociale contacten in Noord-Holland.
Voor leefbare gemeenschappen zijn ook de voorzieningen in de omgeving van belang. Er zijn buurt- en dorpshuizen nodig voor om samen toneel te spelen of te musiceren, er zijn sportvelden nodig om elkaar de sportieve strijd aan te gaan, er zijn huisartsen nodig om te kunnen blijven wonen als zorgbehoefte toeneemt, en er zijn scholen nodig om kinderen te laten opgroeien. Helaas zien we dat deze voorzieningen teruglopen. Huisartsenzorg in de Noordkop is problematisch, het OV is minder dan een aantal jaar geleden, en winkels verdwijnen. We zijn blij dat deze coalitie anderhalf jaar geleden het plan heeft opgeschreven om regionale voorzieningenakkoorden af te sluiten. Jammergenoeg zien we nog weinig voortgang. Daarom zijn we mede-indiener van de motie van het CDA om haast te maken met de voorzieningenakkoorden. Daarnaast willen wij, samen met het CDA, nog een andere motie indienen. Want om voorzieningenakkoorden te kunnen afsluiten, moeten we wel weten welke voorzieningen nodig zijn. Daarom verzoeken we in de motie GS om als onderdeel van de uitwerking van doel “6.3 Bijdragen aan het verbeteren van de kwaliteit cultuur en voorzieningen” onderzoek te doen naar de bruikbaarheid van een instrument dat een minimaal gewenst voorzieningenniveau in het landelijke gebied beschrijft.
Met betrekking tot natuurherstel en landbouw maken wij ons grote zorgen over de voortgang. PAS-melders zijn nauwelijks gelegaliseerd. Wij wachten met smart op de plannen van het college die bij de eerste begrotingswijziging gepresenteerd zullen worden. Het is voor ons niet acceptabel dat we ons neerleggen bij het behalen van slechts 93% van de totale NNN doelstelling voor 2027. Wij roepen het college op om meer geld vrij te maken voor natuur en een duidelijk tijdspad te schetsen. Ook is het essentieel dat de provincie duidelijkheid geeft aan de partners in de gebiedsprocessen. Een eerste stap om die duidelijkheid te geven is om het ANLB voort te zetten voor percelen die als NNN begrensd zijn. Wij dienen daarom mede de motie van het CDA in.
Een andere manier om zowel de natuur, het klimaat als de ontwikkeling van nieuwe verdienmodellen voor agrariërs te verbeteren is het stimuleren van biobased bouwen. Ook bij de kaderbrief hebben we daar al aandacht voor gevraagd. Er zijn heel mooie voorbeelden in het land van projecten waar agrarische ondernemers gewassen verbouwen die gebruikt kunnen worden voor de productie van biobased materialen, waarbij de materialen gebruikt kunnen worden, bijvoorbeeld als isolatiemateriaal, in regionale bouwprojecten.
Hoewel dit onderwerp wordt genoemd in zowel het coalitieakkoord als maar liefst twee keer in de begroting (bij doel “3.2 Versnellen en programmeren woningbouw” als bij doel “6.1 Bevorderen van een krachtige en circulaire economie”), is de provinciale ambitie dramatisch laag. In beide gevallen bestaat de uitwerking slechts uit: “we sluiten aan bij marktontwikkelingen”. Wij dienen daarom samen met de PvdD een motie in waarin wij GS verzoeken om een hoger ambitieniveau vast te leggen voor de manier waarop de provincie biobased bouwen wil stimuleren; en te onderzoeken hoe de provincie kan bijdragen aan het opschalen van biobased bouwen en de productie van biobased materialen door het stimuleren van ketensamenwerkingen tussen onder andere agrarische ondernemers en bouwbedrijven.
Meneer de voorzitter, last but not least wil de ChristenUnie zijn zorgen uitspreken over de manier waarop de provincie omgaat met het lenen van geld. Het is onvermijdelijk dat we geld gaan lenen, maar de snelheid waarmee we het college dit nu wil doen is niet houdbaar. Het college dient veel beter rekenschap te geven van de gevolgen voor de lange termijn. Hoe gaan we de schulden aflossen, en hoe zorgen wij dat de schuldquote niet stijgt boven de 130%, de norm die provincie zelf hanteert voor gemeenten. Wij vinden het onverantwoord dat ons een meerjarenbegroting wordt voorgelegd waarin hierover geen helderheid is. Wij dienen daarom mede de moties in van CDA om een maximale schuldquote te gaan hanteren en een aflossingsplan te gaan opstellen.
Tenslotte willen we ook complimenten geven, want er staan veel goede plannen in de begroting. Zo zijn we blij met de prioriteit die het college geeft aan de realisatie van de doorfietsroutes en de 4 miljoen die daarvoor beschikbaar wordt gesteld. Ook goed dat de gedeputeerde bij het vorige agendapunt de ambitie uitsprak om al bij het volgende IMPI daar resultaat van te zien. Ook zijn we tevredenen met de ambitie om verouderde glastuinbouwgebieden te transformeren in woongebieden. En als laatste willen een compliment uitspreken voor de Klimaatparagraaf. Er staat deze keer nog weinig nieuws in t.o.v. de recent vastgestelde Klimaataanpak, maar onze fractie ziet met spanning uit naar de bespreking in februari van de voortgangsrapportage Klimaat én de aanvullende maatregelen die GS ongetwijfeld zal moeten voorstellen.
Ik begon met een bloemlezing uit het nieuws. Positief nieuws. Allerlei voorbeelden van plekken in onze provincie waar mensen elkaar ontmoeten, samen dingen ondernemen, met elkaar verantwoordelijkheid nemen voor de samenleving. Dan groeien er mooie dingen. De winnende biet op het bietenbal was gegroeid tot meer dan 46 kilo!
Ik hoop van harte dat de dingen die wij in het provinciaal bestuur doen mogen bijdragen aan een bloeiende samenleving. Een samenleving waarin mensen elkaar weer meer gaan vinden, waarin mensen mét elkaar in plaats van óver elkaar spreken. De debatten hier in de Staten zijn daar gelukkig vaak een goed voorbeeld van.
Ik wens het college van harte Gods zegen bij het werk voor zo’n provincie.
